ภูมิปัญญาหมอพื้นบ้าน

หมอพื้นบ้านในพื้นที่ตำบลปลายพระยา มีวิชาการรักษาภูมิปัญญาโรคต่างๆ ซึ่งได้รับการถ่ายทอดความรู้ และส่งต่อภูมิปัญญาจากรุ่นสู่รุ่น วิธีการศึกษาองค์ความรู้คือ การท่องจำจากตำรา การถ่ายทอดคาถาอาคมโดยวิธีบอกเล่า

หมอพื้นบ้านในพื้นที่ตำบลปลายพระยา มีวิชาการรักษาภูมิปัญญาโรคต่างๆ เช่นกระดูก โรคในผู้หญิง ในเด็ก ไข้ต่างๆ เป็นต้น ซึ่งได้รับการถ่ายทอดความรู้ และส่งต่อภูมิปัญญาจากรุ่นสู่รุ่น วิธีการศึกษาองค์ความรู้คือ การท่องจำจากตำรา การถ่ายทอดคาถาอาคมโดยวิธีบอกเล่า พร้อมกับการฝึกปฏิบัติ ซึ่งจะต้องมีความสนใจ มีความรัก ความชอบ มีความตั้งใจจริงที่จะศึกษาเรียนรู้ วิธีในการถ่ายทอดองค์ความรู้แก่ผู้สืบทอดนั้น อีกวิธีหนึ่งในการถ่ายทอด คือ การให้ตำราที่มีการบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษรที่ตกทอดกันมา โดยให้ผู้ที่รับการถ่ายทอดอ่าน และท่องจำให้ขึ้นใจในวิธีการ ขั้นตอนกระบวนการ และรูปแบบในการรักษาโรค เมื่อจดจำจนขึ้นใจแล้ว ให้เก็บรักษาตำราไว้เป็นอย่างดี สามารถสรุปรูปแบบของการถ่ายทอด คือ

1. การถ่ายทอดโดยปากต่อปากแบ่งย่อยได้ 2 ประเภท คือ
   • การถ่ายทอดภายในตระกูล
   • การถ่ายทอดวิชาระหว่างครูและลูกศิษย์
2. การถ่ายทอดโดยการจดจารึกความรู้ไว้ ในอดีตมีการจดจารึกความรู้ไว้ในที่ต่างๆ เช่น แกะไว้ในแผ่นหิน ไม้หรือโลหะ โดยตำราหวังให้วิชาแพทย์คงอยู่ไว้ไม่เสื่อมสูญ สืบทอดมาจนมีการจารึกหรือเขียนลงในใบลานและสมุดข่อย เรียกว่า คัมภีร์พระตำรา ซึ่งมีการคัดลอกต่อๆ กันมา

การรักษาเท่าเทียมกันโดยไม่มีการแบ่งชั้นวรรณะ ไม่โลภ ไม่ฆ่าสัตว์ตัดชีวิต ไม่เห็นแก่ตัว มีศีลธรรมหรือข้อห้ามยึดถือตามหลักศาสนา เมื่อมีการรักษาไม่ว่าจะเป็นผู้หญิง ผู้ชาย ต้องมีคนมานั่งเป็นเพื่อนผู้รับการรักษาทุกครั้ง เพื่อแสดงความบริสุทธิ์ใจในการรักษา ต้องยึดถือและปฏิบัติอย่างเคร่งครัด

รูปแบบการรักษาจะมีทั้งการรักษาแบบจัดยาสมุนไพร มีทั้งยาสมุนไพรสำหรับใช้ภายนอก และยาสมุนไพรสำหรับรับประทาน หรือ การบีบ นวด ซึ่งจะมีว่าคาถาอาคมในขั้นตอนของการรักษา หลังเสร็จสิ้นการรักษา จะมีส่วนของการ ไหว้ครูหรือยกครู พร้อมกับอุทิศส่วนบุญส่วนกุศล ค่าสิ่งของที่ใช้ในการตั้งราด ค่ายาสมุนไพร เป็นต้น

ข้อปฏิบัติข้อห้ามและของแสลงสำหรับผู้รับการรักษา จะต้องปฏิบัติตามไม่ว่าจะเป็นอาหารการกิน การปฏิบัติตนเมื่อมาพักรักษาในที่พัก ซึ่งข้อปฏิบัติข้อห้ามปฏิบัติ และของแสลงสำหรับผู้รับการรักษา มีเพื่อให้การดำเนินการรักษาเป็นไปอย่างเรียบร้อย และเป็นการแก้เคล็ดในการรักษาด้วย